Дифтерия – жұқпалы ауру

Бұл аурудан 50 % өлімге әкеледі. Ұзақ уақыт бойы жаппай вакцинацияның арқасында бұл инфекция толығымен жеңілді деп саналды. Бірақ оның өршуі әлі де әртүрлі елдерде тір­келу­де. Дифтерияның қоздырғышы –Corynebacteriumdiphtheria (корине бактерия) бактериясы. Дифтерия таяқ­шасы сыртқы фактор­ларға өте төзімді. Ол бірнеше апта өмір сүре алады: сілекей мен суда – екі, сүтте – үш, шаңда – беске дейін. Адам үшін ерекше қауіп – бұл оның токсині, ол адам ағзасының барлық мүшелеріне сезімтал, бірақ ең бастысы – жүрек, бүйрек, бүйрек үсті бездері, жүйке жүйесі. У – жасушалардағы ақуыз синтезін бұғаттайды, соның салдарынан өлімге әкелетін қауіпті функционалдық және құрылымдық өзгерістер дамиды. Токсин қан мен лимфаға түссе, жер­гілікті және жүйелі түрде әрекет етеді.
Дифтерия белгілері. Орофаринс дифтериясы жиі кездеседі. Белгі­лер алдымен тамақ ауруына ұқ­сай­ды. Ауру температура мен әлсіз­діктің жоғарылауынан бас­та­лады, ауыз-жұтқыншақ пен мойын­шырышты қабығының ісінуі; субмандибулярлық және жатырмойны лимфа түйіндерінің ұлғаюы. Локализацияланған түрінде дақ бадамша бездерден асып кетпейді, инток­сикациясы қарқынды емес, жұ­тылу кезінде ауырсыну өте өткір емес. Егер науқастың иммунитеті күшті бол­са, дифтерияға қарсы сарысуды енгіз­бесе де жазыла алады, бірақ ауру ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін. Диф­терияның пленкалы түрі жиі кездеседі, онда бадамша бездердегі жабын ай­қын жиектері бар тығыз пленка түрінде болады. Оны шпательмен алып тастауға тырысқанда, бадамша бездерінен қан кете бастайды. Тамақ ісініп, қатты ауырады. Дақ неғұрлым кең таралған болса, соғұрлым дененің интоксикациясы пайда болады. Уыт­ты дифтерия өте қауіпті. Уақтылы сары­суды енгізбесе, олгипертоксикалық немесе геморрагиялық формаларға ауы­сады. Уытты түрінде ауру өте тез дамиды, температура күрт 40 °C дейін көтеріледі. Жалпы интоксикация белгі­лері айқын көрінеді: қатты әлсіздік, бас ауруы, тамақ пен мойын ауруы, кейде іште 2-3 күннен кейін лас сұр жабын тығыз­далады және барлық бадамша без­дерді, кішітілді, жұмсақ және қатты таң­дайды толығымен жабады. Тыныс алу тіпті мұрын арқылы қиындайды, мойын қатты ісінеді. Сіз аузыңыздан тәтті-қантты иіс сезе аласыз. Дифтерияның гипертоксикалық түрінде интоксикация одан әрі күшейеді. Науқас мезгіл-мезгіл есін жоғалтады, құрысулар байқалады. Гемор­рагиялық формада кең қанкетулер, мұрын­нан, қызыл иектен, ас қорыту мүше­­лерінен қан кетулер болады. Өлім 2-3 күннен кейін асфиксияға (плен­­калар тыныс алуды тоқтатады), жүрек жеткіліксіздігіне, бүйрек пен жүйке жүйесінің зақымдалуына немесе тыныс алу бұлшық еттерінің параличіне байланысты болады.
Дифтерия диагностикасы. Зерт­ханалық диагностикада келесі талдаулар жасалады: жедел қабыну процесінің болуын көрсететін жалпы анализі, бактериоскопия (Бадамша бездерден немесе мұрын қуысынан алынған дифтерия­ға жағынды микроскоппен зерттеледі), бактериологиялық зерттеу (алынған биоматериал арнайы қоректік ортаға себіліп, өніп, микроскоппен зертте­леді), антитоксикалық анти дене­лер­дің титрі, серологиялық зерттеу (арнайы биоматериалдар анықталады қан сарысуындағы антиденелер).
Дифтерияның алдын алу. Вакци­на­ция дифтерияның алдын алудың жалғыз жолы болып табылады. Бірақ ол тіпті аурудың ешқашан пай­да бол­майтынына 100% кепілдік бер­мей­ді. Адам тіпті қайта ауырып қалуы мүмкін, өйткені қалыптасқан имму­ни­тет тұрақсыз. Дифтерияға қарсы егу денеге аурудың ауыр түрге өтуіне жол бермейтін антитоксикалық имму­­нитетті құруға мүмкіндік бере­ді. Бала­ларды вакцинациялау про­филак­ти­ка­лық егу күнтізбесіне сәйкес, ал ересек­­терді ревакцинациялау әр 10 жыл сайын жүргізілуі керек. Эпи­демия­ның алдын алу үшін ұжымдық имму­ни­те­ті­нің деңгейі 95-98% жетуі керек, тек вак­цина дифтерияның ауыр түрлерінен қор­­ғай алады.

Е.Джакияев,
«Ұлттық сараптама орталығы»
ШЖҚ РМК Жамбыл облысы бойынша филиалының
Т.Рысқұлов аудандық бөлімшесінің бөлім менгерушісі.
У.Акбас,
«Ұлттық сараптама орталығы»
ШЖҚ РМК Жамбыл облысы бойынша филиалының
Т.Рысқұлов аудандық бөлімшесінің дәрігері.

Поделиться ссылкой: