Қант диабеті – қауіпті дерт

Қант диабеті – ұйқы безінің бетта-клеткаларының инсулинді аз мөлшерде шығаруымен, инсулин гормонының жетіспеушілігінен пайда болатын және осы себепті барлық зат алмасу түрлерінің, айрықша қант алмасуының бұзылуымен сипатталатын ауру. Қант диабетінің екі түрі болады: 1- типті қант диабеті кез келген жаста пайда болуы мүмкін, бірақ ол көбінесе балаларда, жасөспірімдер мен жас адамдарда анықталады. Аурудың бұл түрінде организм инсулинді аз өндіреді немесе өндірмейді. Науқастар күнделікті инсулинді егуге мұқтаж. Аурудың пайда болуының нақты себебі белгісіз. 2-типті қант диабеті осы аурудың көпшілік жағдайларын құрайды. Ол көбінесе, ересектерде пайда болады.
Бүгінде бұл ауруға шалдыққандар қатары көбей­месе азаяр емес. Халықаралық диабет феде­рациясы бүкіл әлемде қант диа­беті­мен ауыратындар саны артып келеді деп дабыл қақты. Әлемде 530 мил­лионнан астам адам қант диабетіне шалдыққан. Бұл жер бетінде 20-79 жас аралығындағы барлық адамның шамамен 10%-ын құрайды. Зардап шеккендердің басым көпшілігі, яғни 90%-дан астамы 2-типті қант диабетімен ауырады. Қант диабеті ең алдымен, адамзаттың өмір салтының түбегейлі өзгеруінен туындайды. 2025 жылға қарай қант диабетімен ауыра­тын науқастардың саны екі есе артады деген болжам бар. Бүгінгі таңда ауданымызда диспансерлік науқастардың электрондық тіркелімінің деректеріне сәйкес, осы диагнозбен 1076 пациент тіркелген. Диабет – соқырлықтың, бүйрек функциясы жеткіліксіздігінің, жүрек ұстамасы мен инсульттің негізгі себептерінің бірі. Сондықтан ерте алдын алған жөн. Қант диабетінің алдын алу шаралары қандай? Бұған алдымен салауатты өмір салтын сақтау, дұрыс тамақтану, физи­калық белсенділік, сонымен қатар стресс деңгейін төмендету кіреді. Қант диабетінің алдын алу бойынша бірқатар ұсыныстар бар, оларға назар аудару керек: балалар үшін өмірінің алғашқы бөлігінде эндокриндік аурулардың алдын алудың маңызды элементі – емізу; күндізгі ұйқы режимін сақтау, міндетті түрде толық түнгі ұйқы; дұрыс тамақтануды ұйымдастыру, тамақтану күніне кемінде 3 рет; баланың диетасына баяу көмірсулар қосу ұсынылады: бұршақ дақылдары, шөптер, көкөніс­тер, же­містер, жаңғақтар, тәттілерді, кәм­пит­терді, шоколадты, тәтті то­қаш­тарды және жоғары қантты газдалған сусын­дарды шектеңіз, тұрақты физи­калық белсенділік, компьютерлік ойындардың орнына ашық ауада бірлескен белсенді ойындар болуы мүмкін, иммунитетті арттыру, стресті болдырмау, темекі шегуге, оның ішінде электронды темекіге тыйым салу. Бұл жасөспірімдерге қатыс­ты. Өйткені, олар өздерін растау үшін те­мекі шегуді бастауға тырысады. Әрине, жас денеге зиян келтіруі мүм­кін. Сонымен қатар, ағзаға кіретін нико­тин диабеттің дамуына және оның кейін­гі асқынуларына ықпал етеді. Тұрғылықты жері бойынша емханада мерзімді тексеруден өту керек. Бұл әсіресе жақын туыстарының арасында қант диабетімен ауыратын адамдар болса. Қант диабетімен ауырмау үшін, патологиялық жағдайға бейім адам­дардың асханасында рұқсат етілген өнімдердің тізімін және шек­теулі өнімдерді көрсететін жадынама болуы керек.
Тамақтану негізі: көкөніс сор­па­лары, ет, балықтың аз майлы сорттары, жұмыртқа, сүт өнімдері, жарма, көкөністер мен жемістер.Қанттан бас тарту немесе тұтынуды шектеу қант диабетінен аулақ болу­ға көмектеседі. Майлы ет және ба­лық, консервілер, ысталған және мари­над­талған өнімдер, шұжықтар, тәттілер, муфлиндер. Тиісті физикалық белсенділік әйелдер мен ерлерде қант диабетінің дамуына жол бермейтін шара ретінде ғана емес, сонымен қатар ауру болған кезде өтемақы алу үшін де қолданылады. Патологияның басында жеке мәзірді түзету және аптасына бірнеше рет гликемия көрсеткіштерін қолайлы шектерде ұстау үшін арнайы жаттығулар жасау жеткілікті . Әр адам дұрыс тамақтану, тұрақты физикалық белсенділік, дене салмағын ұстап тұру, темекі мен алкогольді ішуден бас тарту арқылы қант диабеті ауруының алдын алуға немесе кешіктіруге, оның пайда болу қаупін азайтуға болатындығын білуі керек.

Ш. Сәрсенқұлова, аудандық аурухананың дәрігер-эндокринологі.

Поделиться ссылкой: