Бір кем дүние

Көпір
Арыстан өтіп, Түркістаннан өтіп, Шымкентке жетіп, Борандыға келіп тірелген шойын жол құрылысы тоқтап қалды.
Ойлау жерден орғытып, қырлау жерден қарғытып келе жатқан темір тұлпар қаңтарулы.
Әулие-Атада төңкеріс. Патшалық өкіметтің соңғы тірегі құлап, тағы төңкеріліп, Кеңес өкіметі орнаған шақ.
Жаңа өкімет бастығы — Тұрар Рысқұлов.
Жаңа өкімет темір жолдың Әулие-Атаға қашан жететінін сұрастырады.
Сөйтсе, Боранды Бекет темір жолынан көпір салынуы керек екен.
Көпір дегенде, көз алдыңа жолдың үстінен өтетін өткел елестейді. Ал мынау темір жолдың астынан өтетін көпір.
Мәселенің шиеленген түйіні — Тәңіртаудан бастау алып ағатын бұлақ суы сол көпір асты арқылы өтуі керек. Ал ол судан машина, арба өтер, атпен, есекпен өтерсің, ал жаяуды қайтерсің?
Көпірге қарама-қарсы жарлауыт үстінде аласа үйлердің бірінің тұсында Орынбай шал аласа орындықта отырады. Екі жағында екі балдағы жатады.
Алдында жайдақ үстел үстінде темекі, папирос. Саудасының түрі сол.
Көксайдағы қырғыз жездеміз Нұралы қарт біздің үйге бір қап темекі әкеліп тастайды. Оны Айша анамыз осы Орынбай қайнағасына жеткізіп береді. Орекең өткен-кеткендерге осы «товарды» стакандап сатып отырады.
Сол Орекең бір күні бір оқиғаның куәсі болады. Біздің ауылдан жоңышқа артқан дәу сатылы арба Орекең отырған көшемен өтіп, төмендегі темір жолдың астындағы көпірге таяп қалады. Бау-бау жоңышқаның үстінде шоқиып «Қосбас» Байжұман жәкеміз отырады. Жоңышқа артқан сатылы арба биік қой.
Көпірге жақындай бергенде ат айдаушы бала:
– Ата! Ата! Жат! Жат! – деп жанталаса айқай салады.
Байжұман жәкеміз биік арбаның үстінде қаздиып отырған жеріне бүк түсіп жата қалады. Арба су аққан көпірдің арғы шетіне өткенде ат айдаушы бала қараса, Байжұман жәкеміз безілдеп жатыр екен. Рельстің астындағы көпір жәкеміздің жон арқасының терісін сыпырып алып қалыпты.
Соны естіген Орынбай шал:
— Әй, Байжұман! Сол көпірдің сенің басыңды алып қалмағанына шүкір де! — дейді ғой. — Жата қалмағаныңда басыңды қақшып түсетін еді. Құдай сақтады.
Еңіске қарай сатылы арба жылдам жүріп кеткенде Байжұман ата өзінің замандасы Орынбайды байқамай, сәлемдеспей өте шыққан ғой.
Бастан құлақ садаға деген. Бас аман. Жон арқасы жазылар.
Бір кем дүние.
Қымыз
Ақтанберді жырау айтты:
– Арудан асқан жан бар ма?
Жылқыдан асқан мал бар ма?
Сары қымыздан асқан дәм бар ма? —
деді. Әулие ғой. Иманы бар әр азамат, әр әкім осыны ойлап, жылқы малын жей бермей, көбейтіп, қымызбен жұрттың шөлін қандырса, халықтың тоқсан тоғыз пайызының денсаулығы жақсарар еді.
Жарықтық Жамбыл жәкем айтты:
– Үйірілген қышқыл-тәтті сары қымыз,
Ауруға ем, сауға қуат, дәрі қымыз, —
деді. Сол қымыздың қуаты шығар, Жамбыл жәкең жарықтық жүз жасады.
Егер біздің елде әкімдердің бәрі Серік Үмбетовтей болса, Қазақстан тұтас дүние жүзіндегі ең дені сау мемлекет болар еді.
Серік Үмбетов Жамбыл облысын басқарды. Тараз шаһары түгел қымызханаға айналды.
Серік Үмбетов Алматы облысын басқарып еді, Талдықорған қымызға молықты. Басқалар қайда?
Бір кем дүние.
* * *
Серік Үмбетовтей тағы бір азамат — Дархан Мыңбай Оңтүстік Қазақстанның Түлкібас ауданының әкімі болып жүргенде Күмісбастау мен Кемербастау баурайында керемет қымыз фестивалін өткізді.
Кейін облыс әкімінің орынбасары қызметіне көтерілгенде, Қымыз мерекесін Шымкенттің өзінде өткізді.
Қазір ол Мәдениет министрінің орынбасары болып, Астанаға келді.
Енді ерке Есілдің бойында баяғы Балуан Шолақ, Қажымұқан, Иман Жүсіп заманындағыдай Ғалия арудың қымызханасы ашылар ма екен?
Әттең, бір кем дүние.

Поделиться ссылкой: