Тергеу судьясы

132 Views

Тергеу судьясы – сотқа дейiнгi iс жүргiзу барысында қылмыстық-процестiк кодексте көзделген өкiлет­тiктердi жүзеге асыратын бiрiншi саты­дағы сот судьясы. Қылмыстық сот ісін жүргізуге тартылған азаматтардың құқық­тарын қорғау механизмі тергеу судьяларының қызметі болып табылады.
Тергеу судьясы қылмыстық сот ісін жүргізудің сотқа дейінгі сатыларында адамның конституциялық құқықтары мен бостандықтарын негізсіз шектеуіне жол бермеуді қамтамасыз етуге бағыт­талған қызметті жүзеге асырады.
Тергеу судья сотқа дейінгі іс жүргізу барысында Қылмыстық-процестiк кодекстiң 55-бабына сәйкес мынадай: күзетпен ұстауды санкциялау, үйқамақты санкциялау, лауазымынан уақытша шеттетуді санкциялау, жақындауға тыйым салуды санкциялау, экстрадициялық қамақты санкциялау, жасырын тергеу әрекеттерін жүргізуді, жасырын тергеу әрекеттерін жүргізу мерзімдерін ұзартуды санкциялау. Осы Кодекстің 234-бабының үшінші бөлігінде көзделген жағдайларда, прокурордың өтініш хаты бойынша жасырын тергеу әрекеттерін тоқ­тату, күзетпен ұстау, үйқамақ, экстра­дициялық қамақ мерзімдерін ұзар­ту, кепіл қолдануды санкциялау, мүлік­ке тыйым салуды санкциялау, күзет­пен ұсталмайтын адамды сот-пси­хиатрия­лық және (немесе) сот-меди­циналық сараптама жүргізу үшін меди­циналық ұйымға мәжбүрлеп орна­ластыру, күзетпен ұстау қолданылған адамның психикалық ауру фактісі анықталған кезде, оны ауруларды қатаң оқшаулау жағдайында ұстауға лайықталған, психиатриялық көмек көрсететін ар­наулы медициналық ұйымға ауыс­тыру, мәйітті эксгумациялау, күдіктіге, айыпталушыға халықаралық із­деу жариялау мәселелерін қарай­ды. Сонымен қатар, қарап-тексеруді, тінтуді, алу­ды, жеке тінтуді, мәжбүрлеп куәлан­дыруды, үлгі­лерді мәжбүрлеп алуды санкциялау мәсе­ле­лерін қарайды.
Тергеу судьясы анықтаушының, анық­тау органының, тергеушінің және прокурордың әрекеттеріне (әрекет­­сіздігіне) және шешімдеріне жасалған шағымдарға баға береді. Бұл шағымдарды тергеу судья ҚПК-нің 106-бабының тәртібінде қарайды.
Жалпы тергеу судьясы қылмыстық іздестіру органдарының лауазымды тұлғалары мен прокуратура тарапынан салғырт қараушылыққа тосқауыл қою мақсатында енгізілген.

С.Қалқабаев,
аудандық соттың судьясы.

Поделиться ссылкой: