Отанды сүю отбасынан басталады

1 303 Views

Бала тәрбиесінің алтын бесігі –отбасы. Қазақтың қыз-келіншектері мен ер-азаматтарының бойында өзге халық өкілдерінің бойынан көрінетін даралық қазақы болмысының жарқырай көрініп, жүрекке жылы әсер етіп, әсемдік пен әдептілік үйлесімділік тапқан. Мә­селен, қыз беріп, қыз алу, құда түсіп, құдан­далы болу, неке қию, қалың мал мәселесі, бата бұзбау, ажырасудың алдын алу, бала асырау, әмеңгерлік пен жетімін жылатпау, мирас пен мұра, ежелгі отбасылық дәстүрлері мен со­ған қатысты қағида ерекшеліктерінен қазақ халқының отбасына ерекше мән бергенін, шаңырақ шайқалып, босаға босамауына назар салғанын көреміз. Өкінішке орай елімізде қай жастағы отбасылар болмасын ажырасу көбейді, себебі де көп. Оған тыйым да болмай тұр.
Отбасының адамзат ұрпағына деген ықпалы мен әсер күшін өмірдегі басқа еш нәрсенің күшімен салыстыруға болмайтындай. Өйткені, ата-ананың балаға деген тәрбиесінің орнын еш нәрсе толтыра алмайды. «Ел болам десең, бесігіңді түзе» деген нақыл сөз отбасы тәрбиесінің маңызын айқын­датып тұр емес пе?
Отбасының ұйытқысы, берекесі, мейір-шапағат көзі — әйел. Әйелдің бұл рөлі отағасының жамағатына, бала-шағаның анаға деген сүйіспеншілігімен, қамқорлығымен, ана жанын қас-қаба­ғынан, жанарынан танығыштықпен нығая, биіктей береді. Әрине, әйел де өзінің аналық борышын ұмытпағанда, әсі­ресе, ерімен қабағы жарасып, тату – сүйіспеншілікте тұрғанда мәрте­бесі арта түспек. Әйелдің еріне қарым-қатынасы балалардың әкеге көз­қара­сының сипатын анықтайтыны анық. Мұның өзі, бір жағынан, үй ішіндегі әдептің бастау көзі екені анық. Демек, балалар үшін әке беделі аналарының сөзі, іс-қимылы, қас-қабағы арқылы қалыптасады. Мысалы, ерлі-зайып­тылар балалар көзінше бір-біріне қатты, балағат сөздер айтыспақ түгіл, дауыс көтеріп, керісуге тиіс емес. Олай еткенде, өз беделдерін жоғалтудың, бала – шағаның жүрегін шошытып, зәресін ұшырудың үстіне, олардың жанына кейін өздері үй болғанда, алда­рынан шығатын жаман әдеттің ұрығын егеді.
Бұл жағынан аналардың балаларға: «әкеңмен ақылдас», «әкең біледі», «әкеңнің айтқанын істе» деп дәстүрі­мізде бар сөздерді айтып отыруы керек.
Ата-ананың бір-бірінің қадір-қасиетін осылайша ардақтап, беделін өсіруі, араларында өкпе-наз, кикілжің туа қалғанда, оны балалардан оңа­ша­да, екеуара шешіп отыруы – шы­найы инабаттылық, әдептілік. Сайып келгенде, қоғамда әдеп-инабат өл­ шем­дерінің терең тамырланып, кең жайылуында отбасының маңызы орасан зор. Әрбір ұяның қос тіреуі – ерлі-зайыптылар өздеріне қатысты әдеп-адамгершілік талаптарын, құқықтары мен міндеттерін мүлтіксіз орындаса, бүкіл қоғамда, елде бейбіт те берекелі тұрмысқа негіз қаланбақ, демек, ұрпақ­тарына құтты қоныс, жайлы бола­шақ қамтамасыз етілмек! Әке-ұрпақ иесі, панасы, айбары, үй басшысы, асыраушысы және тәрбие­шісі.Ол тек бір отбасы ғана емес, ауыл қамқоршысы, үлкен-кішіге бірдей аза­мат, ел ағасы ретінде көрінеді.Сондық­тан да әке тәрбиесі — дұрыс та мейірімді болуы керек.
Жастарды әдепті де саналы етіп тәр­биелеу үшін ең алдымен тәрбие ережелеріне сүйене отырып, ұлттық дәстүрімізді, әдет-ғұрыптарымызды, дінімізді, ата-бабаларымыздан қалған мұраларын жастардың санасына сіңіре білу басты міндетіміз болуы қажет. Жас ұрпақты Отанын, туған жерін сү­йіп, оны қорғай білуге үйрету, бала бойында патриоттық сезім мен адам­гершілік сананы қалыптастыру-егеменді мемлекетіміздің әр отбасының міндеті. Елдің ертеңгі ұрпағы, киелі жердің иесі-жастар тәрбиесі бізбен сіздің қолымызда, оны дұрыс жолға қою -басты мақсатымыз. Бұған қоғам алдындағы үлкен міндет ретінде қараған жөн. Бала тәрбиесінде, отбасылық құндылықтарды қастерлеуде сергек болуға шақырамын.

Б.Мырзалиева,
«Құлан нұры» қоғамдық бірлестігінің төрайымы.

Поделиться ссылкой: