Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі

Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы № 405 «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Заңы және ҚР 30.06.2017 №80-VI Заңымен енгізілген өзгеріс­­тер­ге сәйкес Қазақстан Республика­сын­да 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап Міндетті әлеуметтік медициналық сақ­тандыру жүйесі толық енгізілді. Қазақстанда міндетті әлеуметтік ме­ди­ци­налық сақтандыруды енгізу мем­­лекеттің, жұмыс берушілер мен аза­маттардың денсаулығы үшін жо­ғары жауапкершілігін қамта­ма­сыз етуге, сонымен қатар медици­на­­лық қызметтің сапасы мен қолже­тімділігін, бірінші кезекте, алғаш­қы медициналық-сани­тариялық көмек­тің әрі жеке меди­цинаның дамуы жә­не медицина ұйым­дары арасындағы бәсеке­лестік­тің ар­туы есебінен жоғарылатуға мүм­кін­дік береді.
Қазақстан Республикасының «Мін­детті әлеуметтік медициналық сақ­тан­­дыру туралы» Заңына сәйкес азамат­тарға медициналық қызмет пакет­терінің 2 түрі ұсынылады:
Біріншісі – республикалық бюд­жеттен қаржыландырылатын ме­ди­ци­­налық көмектің тегін кепілден­дірілген көлемінде көрсетіледі. Бұл бәріне тиісті. Бұл пакет Қазақстан азаматтарының барлығына қолжетім­ді болады. шұғыл көрсетілетін қыз­меттердің бәрі жатады:
Жедел жәрдем;
Санитарлық авиация;
Созылмалы ауруы барларды бақылау;
Шұғыл көрсеткіштер бойын­ша стационарлық көмектің орнына көрсетілетін қызметтер.
Паллитаивті және мейіргерлік күтім қызметі
Оған қосымша айналасында­ғы адамдарға аса қауіпті жұқпалы аурулар мен төмендегі әлеуметтік-маңызы бар ауруларды емдеу де кіреді:
Туберкулёз;
СПИД;
Созылмалы вирусты гепатит­тер және бауыр циррозы;
Қатерлі ісіктер;
Қант диабеті;
Психикалық бұзылулар, мінез-құлық бұзылулары;
Церебралды сал ауруы;
Миокард инфаркті (алғашқы 6 ай);
Ревматизм;
Дәнекер тіндердің жүйелі за­қым­дануы;
Нерв жүйесінің дегенеративті аурулары;
Орталық нерв жүйесінің демие­ли­низді аурулары;
Орфандық аурулар.
Медициналық көмектің кепіл­ден­дірілген көлемі бойынша жұрттың бәрі бірдей емханаға жүгініп, стацио­нар­да емделе алады, диагностикадан өтеді. Барлық азаматтарға шұғыл медициналық көмектер көрсетіледі, оның ішінде терапевттің қабылдауы мен (созылмалы аурулар мен олар­дың асқынулары) салауатты өмір салты отбасын жоспарлау мәселелері бойынша кеңестері, сондай-ақ диаг­нос­тикалық қызметтер кіреді.
Тегін медициналық көмектің ке­пілдендірілген көлеміне тар бейінді салалық мамандардың қабылдауы кір­мейді. 
Екіншісі  –Медициналық сақтан­дыру қорынан көрсетіліетін сақтан­ды­ру пакеті. Осы пакетті алу құқығы жарна төлейтін барлық азаматтарға және ҚР аумағында тұрақты түрде тұратын азаматтығы жоқ тұлғалар мен шетелдік азаматтарға да беріледі. Сақтандыру пакеті сақтандырылған тұлғалар үшін төмендегі медициналық көмектердің кеңейтілген көлемін пайдалануға құқық береді:
Консультативті-диагнос­ти­ка­лық көмек, оның ішінде қымбат лабораториялық қызмет;
Тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемінің үстінен амбулаториялық дәрілермен қамта­ма­сыз ету;
Ауруханада емделу және жос­пар­лы стационарлық көмек;
Медициналық оңалту;
Қалпына келтіру кезеңінің соң­ғы сатысында емдеу;
Қымбат тұратын диагнос­тикалар түрі көрсетімдеріне бай­ланысты: компьютерлік томогра­­­фиядан өту, лабораториялық ана­лиз­­дер, полимеразалық тізбек реак­­ция. Бұл сақтандырылған тұлға­ға зор мүмкіндік.
Стоматологиялық қызметтер (18 жасқа дейінгі балаларға, мүге­дек­тер, зейнеткерлер мен көп балалы аналар);
Бүкіл республика деңгейінде бар­лық азаматтар 2020 жылдың 1 сәуірі­не дейін шартты сақтандырылған азаматтар санатында. Сондықтан да барлық азаматтар медициналық кө­мекті толық алуда. Ал сақтан­дырыл­маған немесе сақтандыру мәртебесі анықталмаған азаматтар үшін сақтан­дыру пакетіндегі медициналық көмек түр­лері 2020 жылдың 1 сәуірінен бас­тап қол жетімсіз болады. Мыса­лы: дербес төлеушілер үшін жарна мөл­шері 2125 теңге. Егер ол азаматқа жүрегіне жоғары технологиялық қым­бат ота қажет жағдайда құны 2-3 млн теңгенің отасы Сақтандыру қорын­дағы қаражат есебінен тегін жасала­ды, яғни дені сау адам ауру адам үшін төлем жасайды.
Әрбір азамат Сақтандыру жүйе­сінде сақтандырылған болуы үшін ең алдымен сақтандыру жүйесін­де­гі мәртебесін анықтауы қажет, оны барлық емханалдарда регистратура­дан тіркеу регистры арқылы немесе 1406 сенім желісі арқылы анықтауы­на болады. Жұмыс істеушілер, азамат­тық –құқықтық келісім шартпен жұ­мыс істейтін адамдар үшін жұмыс берушілер жарна аудару арқылы сақтан­дырылады. Дара кәсіпкерлер, ЖШС басшылары, жеке практикамен айна­лы­сатын адамдар өздері үшін жә­не қарамағындағы адамдары үшін аударым жасау арқылы сақтанды­ры­лады. Ал халықтың 15 осал тобы үшін сақтандыру жарнасын мемле­кет өз қамқорлығына алған. Жоғарыда аталған санаттарға жатпайтын азамат­тар өздері үшін өздері жарна төлейтін – дербес төлеуші болып саналады, яғ­ни өздерін сақтандыру үшін сақтан­дыру қорына жарнаны өздері төлейді, жарна төлемі кемінде соңғы 3 ай болуы және үзбей төленуі міндетті.
Медициналық сақтандыру қо­рына қаражатты кім, қанша кө­лемде құяды?
Жұмыс беруші өз қарамағындағы жұмысшылар үшін аударып отыр. Сомасы жалақы көлемінің 2020 жыл­дан бастап 2 пайызды құрайды. 2020 жылдан бастап жұмысшылардың өз­дері де 1 пайыз көлеміндегі жарнаны табысынан төлейді. Алайда бұны олар өз бетімен төлемейді – жұмыс беру­ші айлығынан ұстап қалады да, қорға аударады.
Ал азаматтардың осал топтағы 15 санатына (шамамен 11 млн адам) сақтандыру қорына жарнаны мем­ле­кет аударады, яғни мемлекет өз қам­қорлығына алады:
Балалар;
Ресми түрде тіркелген жұ­мыссыздар;
Жұмыс істемейтін жүкті әйел­дер;
Баласы үш жасқа толғанша оны тәрбиелеуіне байланысты уақыт­ша жұмыс істемей отырған баланың заңды өкілдерінің бірі;
Жүктілік және тууға байла­нысты, жаңа туған баланы асырап алуына, сондай-ақ бала үш жасқа тол­ғанша баланы күтуге байланысты уақытша демалыста отырған баланың заңды өкілдерінің бірі;
Мүгедек баланы бағып отыр­ған жұмыс істемейтін азаматтар;
Бала кезінен бастап І топтағы мүгедек баланы бағып отырған жұ­мыс істемейтіндер;
Зейнетақы төлемдерін алу­шылар- зейнеткерлер, соның ішінде ҰОС қатысқандар мен мүгедектер;
Қылмыстық атқару жүйесінде жазасын өтеп жатқан сотталғандар;
Тергеу изоляторында отырған бас бостандығынан айырылғандар;
Жұмыс істемейтін орал­ман­дар;
«Алтын алқа», «Күміс алқа» немесе «Батыр ана» атағын алған­дар, сонымен бірге І және ІІ деңгейдегі Ана даңқы орденінің иегерлер;
Мүгедектер;
Орта, техникалық және кәсіп­тік, ортадан кейінгі, жоғары, соны­мен қатар ЖОО кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі бөлімде оқи­тын тұлғалар;
Атаулы әлеуметтік көмекті ала­тын жұмыс істемейтіндер;
Дара кәсіпкерлердің, жеке прак­тикамен айналысатын адамдар­дың жарналары 2020 жылғы 1 қаң­тардан бастап жарналарды есеп­теу объектісінің 5 пайызы мөлше­рінде белгіленеді. Қазақстан Республи­ка­сы­ның салық заңнамасына сәйкес республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген ең төмен жалақының 1,4 еселенген мөлшері дара кәсіпкерлердің, жеке практикамен айналысатын адамдардың жарналарын есептеу объектісі болып табылады.Және мынаны баса айтқан орынды, пайыздардың жалпы сомасы 15 минималды еңбекақыдан артпайтын болады.
Дербес төлеушілердің жарналары 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап жарналарды есептеу объектісінің 5 пайызы мөлшерінде белгіленеді. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлемді төлеушілер болып табылатын жеке тұлғалардың жарналары ауылды елді мекендерде айлық есептік көрсеткіштің 0,5 еселенген мөлшерінің 40 пайызы мөлшерінде белгіленеді. Дербес төлеушілерден бірыңғай жиынтық төлемді төлеуші жеке тұлғалардың жарна мөлшері ай сайын 1326 теңгені құрайды. Казпочта немесе екінші деңгейдегі банктардан бірыңғай жиынтық төлем (1326 теңге) ай сайын үзбей төленуі міндетті. Сақтандыру пакетіне ие болу үшін кемінде соңғы 3 айда төлем болуы шарт.
Егерде тұрғындар бірыңғай жиынтық төлемді төлемесе өзін өзі сақтандыру үшін Сақтандыру Қорына сақтандыру жарнасын (2125 теңге) ауруханада орналасқан Сбербанк терминалдары арқылы төлеуіне де мүмкіндік бар.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандырудың принципі – бюджет қаржысын ғана емес, қазақстан­дық­тардың да жарнасын тарту. Бұл қара­жаттар пациенттерге сапалы қол­­­жетімді қызмет көрсету үшін меди­цина­лық ұйымдарға жұмсалады. Сон­дық­тан әр тұрғын өз денсаулығына жауапты қарауға, өз денсаулығын сақтандыруға мүмкіндігі зор.

Ш.Мырзалиев,
аудандық орталық аурухананың бас дәрігері.

Поделиться ссылкой: