Ботулизмнің алдын алу
33 ViewsБотулизм – жалпы организмнің улануына әкеліп соғатын инфекциялық аупу түрі. Ботулизм – Clostridium botulinum бөліп шығаратын улы затпен (токсин) бүлінген, ластанған тамақтан жұғады, токсин…
ТАҒДЫР
Сыр айтады,
Мұңайтады тынбай түн,
Нәзік мұңым түн ұйқымды ұрлайтын.
Өлеңім бар мың өмірге сыймаған,
Өмірім бар бір өлеңге тұрмайтын.
Ой аулаймын алыс жерден айшылық,
Ғұмырыма кеткен білем ой сіңіп.
Көңілімді тербетеді мұң ғана,
Маған өлең жаздырады қайшылық.
Жүрегімнен жалғандықты аластап,
Тамырымда тулайды бір ән асқақ.
Өлеңдерім біреулерге ертегі,
Ал тағдырым кей адамға адасқақ.
Ақыл айтып отырмаймын шатынап,
Дана емеспін…
Емен тағы ақымақ.
Менің жырым – көктемдегі бәйшешек,
Менің мұңым күзді күнгі жапырақ.
Күнде өремін қайыңдардың бұрымын,
Қызықтаймын қызғалдақтың қылығын.
Ағын ойдың ішіне еніп жүрегім,
Өтіп жатыр жан түсінбес ғұмырым.
Жүре алмаспын өмірді алдап өлеңмен,
Ол алдана қоймас маған, дегенмен.
Өлең үшін өмірімді сүремін,
Өмір үшін бола алмаймын өлермен.
ЕСТЕ ҚАЛҒАН ЕСКІ ӨЛЕҢ
Тамыз келді көмейінен шоқ ұшқан,
Бурыл бұлттар көз тартады алыстан.
Бұл кезде ауыл сыртындағы қауындар,
Сұлу қыздың сымбатындай толысқан.
Кеңістікке жұпар шашқан әдемі,
Жер қойнынан өрген әсем нәр еді.
Алаулайтын ақ дидары күнімен,
Бізден соны жасыратын пәлегі.
Көретінбіз кең далаға жүз барып,
Қайтушы едік кейде ерекше сызданып.
Бесін ауа баққа кірдік үш бала,
Шырын дәмін өзгелерден қызғанып.
Көңіл шіркін тоят табар түсінен,
Нақ бір алтын шығатындай ішінен.
Таңдап жүріп жинадым сол қауынды,
Аңдап басып аяғымның ұшымен.
Біз жүргенде қауын таңдап бәлсініп,
Қарауыл шал келді…
Қолында нән шыбық;
– Отау үйге ие болар шағында,
Ел ырысын ұрлап жеген өң шірік
Көрсетейін, – деп қуғанда тұра сап,
Тозақ болып елестеді мына сәт.
…Былай шығып, ал күлейік үшеуміз,
Қайтер еді мүмкін сонда жыласақ…
ЕЛЕҢ-АЛАҢ
Боп жүргенде шайырдың күні ғаріп,
Көз ұшынан көрінді ұлы жарық.
Тылсым күйдің сәулесі бара жатыр
Жүрегімнің түбінде тұнып ағып.
Дүние сынды қайта бүршік жарған,
Тамырымда тербелді тылсым жалған.
Мұңшыл түннен жанымды ала қашып,
Қайта өзімді іздеймін сыршыл таңнан.
Таң тұрса бозғыл сәуле төгілдіріп,
Демдегендей болады көңілді үміт.
Көзіме түскен сол бір жарыққа енді,
Алар ма еді жүрегімді шомылдырып.
Не істеу керек шақта бұл елең-алаң,
Бұл артылған аманат және маған.
Бір жарықтан жалғанда қашып жүріп,
Бір жарыққа талпынып өледі адам.
Ұлы жарық сезімнің өлмегені,
Иманның тағдырға кеп төрлегені.
Шынайы көзден көңіл нұрланады,
Ақиқат сөзден жүрек емделеді.
* * *
Алтын арай аршылса күншығыстан,
Кеудемнен көне бір күй сыңсып ұшқан.
Бағына баян іздеп кеткен сол бір
Хабар жоқ әлі күнге жыршы құстан.
Әуенін қаламыма қондырамын,
Ұмытпай сақтап келем сол бір әнін.
Шер қозғап, сол әуенді шерткім келсе,
Келмейді құлақ күйі домбыраның.
Күнбатыстан түн келсе, қап-қара түн,
Басыма белгісіз бір бақ қонатын.
Сол кезде сол жыршы құс келеді ылғи,
Маңдайыма тигізіп ақ қанатын.
Өмір өтті күн мен түн арасында,
Жалғанның бағы осында, соры осында.
Беу, жыршы құс қайтадан келесің бе,
Қоңыр күй сен жанымда қаласың ба?!.
Қаламның күйі келмей қапелімде,
Жалғанның бара жатыр жетегінде.
Мұңды қозғап, қайдағы шерді қозғап,
Мен отырмын байырғы мекенімде.
СҮМБІЛЕ ЖҰЛДЫЗЫ
Көктем бізге келмейді енді қайтадан,
Сыйламайды арман тұнған ақ гүлін.
Шақтарымды шабыт буып шайқаған,
Сағынышпен еске аламын тап бүгін.
Бейкүнә сәт мөлдірейді жырақтан,
Жалғыз тастап жазылмаған өлеңді.
Жанымдағы жұлдыз тектес шырақтан,
Күйіп бара жатқандаймын мен енді.
Бұла самал сүймейді ғой маңдайдан,
Адал үміт үйір болмас ұдайы.
Шырын күндер қол бұлғайды шалғайдан,
Шертілмеген шер секілді шынайы.
Су суыды, туғаны анық сүмбіле,
Жұлдыз салқын тартты бүгін расы.
Еш сұлуға сыйламаймыз гүлді де,
Бірақ оның бізде болмас күнәсі.
Қайта айналып келмес көктем қош, енді,
Енді қайта көрінбессің көзіме.
Есіл күндер сенде кеткен есемді,
Естелік қып айтып берем өзіңе…
* * *
Жан сынды жаралғалы жұмақта өскен,
Күндер-ай, қыратта аунап, бұлақ кешкен.
Бұл күнде беймаза боп дүние тұр,
Аспаннан ақшарбы бұлт жылап көшкен.
Дидарында діріл бар дүрмек ғалам,
Қарайды екен бүгінде ол кім деп маған?!.
Тәңірімнің тылсымын тасқа қашап,
Тағдырымның өтінде дірдек қағам.
Ғазалымда күрсініп ғапыл-жалған,
Мен жетпеген арманнан ақымды алған.
Жырға ғашық көңілім нұрды аңсады,
Бәрібір бітпейді екен ақында арман.
Жалғыз жүрек жай буып алқынады,
Белгісіз бір сәулеге талпынады.
Жаратқанның нұры ма ол, кім біледі,
Кез болса мүмкін соған шалқымағы.
Көз алдымда бұлқынған бозғыл әлем,
Сол әлемде ән салған мәз бұлан ем.
Жанымды жұмақта да тербетсін деп,
Жалғанның маңдайына жаздым өлең.
Тағдырыма осы өлең басылады,
Тірлікте таусылмаған ғашық әні.
Көңілде енді алтын күн білтедей боп,
Көздерімнен күміс түн шашылады.
ҚОБЫЗ САРЫНЫ
Мойнында дүние азабы,
Қанында тулаған ғазалы.
Құдайда жазығы жоқ оның,
Әйтеуір сонда да жазалы.
Сезімі іңірге таматын,
Сырласы – жұлдызды қара түн.
Қауырсын түспейтін қолынан,
Шағала қаққанда қанатын.
Сыр тартып тұңғиық түндерден,
Сүйінші сұраған күндерден.
Далалық қара көз бағбаны –
Күн сайын тәж өрген гүлдерден.
Менің де тулатып қанымды,
Айтады ол Абыл мен Қабылды.
Өлеңнің өртінен қашамын,
Қоярға жер таппай жанымды.
Дүниеге өлең боп оқылған,
Өмірді сұраңыз ақыннан.
Шыбындай жаны үшін сатылмай,
Аққудай ары үшін атылған.
Теңізде тоқтамай кемесі,
Бітпейді тағдырмен егесі.
Қобызға қосады қайғысын,
Жердегі Құдайдың елесі.
ФӘНИ
Мекені қырық түрлі құлшылықтың,
Иесі түбірі жоқ тіршіліктің.
Қабылына өлтірткен Абылдарын,
Фәнидің дидарынан түршігіппін.
Ол келген күн бәрін де күйретеді,
Туа біткен бишідей билетеді.
Тәрк етеді бөрілік болмысыңды,
Икемделсең иттікке үйретеді.
Талқандайды тәжің мен тағыңды да,
Түгел өртеп жіберер бағыңды да.
Құландай құйрық-жалсыз күн кеш мейлі,
Таппайсың жеритұғын қағыңды да.
Таты кетпей тамұқтың таңдайыңнан,
Бес батпандық бейнетің балдайыңнан.
Айдан аппақ көңілің кірбің тартар,
Тәңір танып сүймесе маңдайыңнан.
Фәни-ажал, солған гүл, семген тамыр,
Жердің бетін өлшеусіз көмген қабір.
Бір құтқарса құдірет құтқарады,
Ол да әуелде бір өзің сенген Тәңір.
ЖАЗУ
Жазудан кім опа тапқан жалғанда,
Біле тұра мен де жаздым өлеңді.
Арманымды жалғап жүрмін арманға,
Айлағынан айырсам да кемемді.
Жүрегімнің басындағы запыран –
Аздық етпес ақымақ бір кәллаға.
Періштені түнде өзіме шақырам,
Аманаттау үшін жырды Аллаға.
Алладан ақ бұйрықты өлім келгенше,
Құраннан соң Өлең болар жолдасым.
Жұлдыз ағып, көзімнен күн сөнгенше,
Жазған жырым жарты әлемді шарласын.
Ал тірлікте өлең ғана оқиық,
Қастер тұтып керік қасты гөзалды.
Бола алмасам ақ бас шыңдай ақиық,
Тартқаным деп білгей ауыр жазамды.
ТУҒАН ЖЕР
Патшаның жүзігіндей,
Жұлдызың жымыңдаған.
Жырымның үзігіндей,
Көктемгі бүрің маған.
Сұлудың сырғасындай,
Айыңды ұнатқамын.
Батырдың тұлғасындай,
Қасқайған қыраттарың.
Ананың төзіміндей,
Құпияң ұғылмаған.
Алғашқы сезімімдей,
Бір сабақ гүлің маған.
Бөлексің тағдырымда,
Мәңгілік тозбасымдай.
Аяулы жаңбырың да,
Сәбидің көз жасындай.
Тең келмес жақұтыңа,
Сарғайған жапырағың.
Бұйырсын бақытыма,
Бір уыс топырағың.