Имандылық – рухани қазынамыз

443 Views

Иман дегеніміз – Алла Тағаланың барлығына, бірлігіне сену, һәм оның періштелеріне, кітаптарына, пайғамбарларына, ахирет күніне, жақ­сылы-жаманды тағдырға, өлгеннен соң қайта тірілуге кәміл иман ету.
Иманның осы аталған парыз­да­рымен бірге оның кемелділігін біл­діретін бөліктері де бар. Ол туралы имам Мүсілім жеткізген риуаятта Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иман жетпіс бірнеше бөліктен тұрады. Ең абзалы – «Алладан басқа құдай жоқ», ең төме­ні – жолда көлденең жатқан затты алып тастау. Ұят та иманның бір бөлігі», – деген. Демек, иманның парызда­рын жүрегімізге орнықтырғанымыз­­дан кейін оны толықтыратын ізгілік­терді атқарсақ, нағыз кемел иманға, имандылыққа жете аламыз.
Имандылық ұғымы «иман» сөзінен туындайды. Бұлар бір-бірінен ажыра­мас ұғымдар. Имандылық бар жерде иман бар, иман бар жерде міндетті түрде имандылық болуы тиіс. Иманды ғұмырлық ұстанымына айналдырған мұсылман тіршілігіндегі барлық істерін иман негізінде қарастырады. Осылай­ша имандылық оның ажырамас сипа­тына айналады.
Дәстүрлі қазақ қоғамында былай­ғы жұрт өзгеге жайдары жүзбен, риясыз көңіл, ізгі ниетпен қарым-қатынас жасайтын жақсы жасты көргенде: «Әп бәрекелді, жүзі жылы, иманды, тәрбиелі бала екен», – деп сүйсініп жатады. Міне, бұл отбасымен, әулеттегі дұрыс та түзу тәрбиенің жемісі. Имандылық – көркем мінездің, әдептіліктің, бекзаттықтың өзегі әрі діңгегі. Имандылық жоғалған­да жақсы мінез де, барлық адамгершілік те бірге кетеді. Бағзы заманнан бері қазақ қоғамында имандылық – мінез-құлықтың өзегіне айналған. Қазақилық сипат дегеннің өзі имандылықпен ма­ғыналас. Қазір жаһандану заманын­да имандылықтан да, қазақилықтан да алыстай бастаған бәз біреулер бой көрсете бастады. Мұны ұлттық әрі имани тәрбиенің кемшіндігінен деу­ге болар. «Имандылық» сөзі қазақ халқының ұғымында иманды, салауат­ты жан дегенді білдіруімен қатар, бүкіл адамзатқа ортақ адамгершілік қағидаларын сақтау, өзгенің ақысын жемеу, қоғамға қайырлы азамат болу дегенді де білдіріп, жалпы мораль деген ұғымға да саяды. Имандылық – жеке тұлғаның қоршаған ортадағы, күнделікті тіршіліктегі іс-әрекеттерін белгілі бір қалыпқа түсіретін ішкі руха­ни реттеуші қадір-қасиет, адамның ар-ұжданын, әдептілігін, рухани-әдепті­лік бет-бейнесін, қоғаммен берік қарым-қатынасын көрсетеді. Бұл жағы­нан алғанда имандылықтың мәні «Ең қайырлы адам – өзге адамдарға пайда­сын тигізетін жан» деген хадис шәріп­пен үндес. Имандылықтың аясында біз діни қағидаттармен бірге баланың ата-анасымен, жұбайымен, қоршаған ортамен игі қарым-қатынасын, үлкенді үлкен деп, кішіні кіші деп сыйлауын, әдептілік пен арлылық, инабаттылық тәрізді маңызды құрамдас мәселелерін де қарастырамыз. Біздің асыл дініміз әрбір ізгілікті имандылықтың аясында қарастырып, оны жоғары бағалайды. Мысалы, хадис шәріпте әбден қаталап, өлуге айналған итке су берген жанның жұмақтық болғаны айтылады, келесі риуаятта бір әйел мысыққа жасаған жақсылығы үшін жәннаттық атанған. Ақылсыз жануарға жасаған жақсылық үшін көрсетілген құрмет осыншалықты биік болса, адамзатқа жасаған игіліктің сауабының байыбына бара беріңіз.
Имандылық – мұсылманның бет-бейнесі. Қазіргідей сынаптай сыр­ғып, сағат сайын өзгеріп, қарыштап дамып бара жатқан дегбірсіз дүлей заманда қатардағы мұсылман қалай имандылығына берік болып қалмақ? Мұсылманшылығымыз тек тіліміз­де болып қалмай, ділімізге терең сіңуі үшін не істеу керек? Ол үшін ең ал­дымен имандылық тәлім-тәрбиесі қа­жет. Өскелең ұрпаққа иман негізде­­рін үйретіп, оның бөліктері туралы да оқы­ту керек. Құдайға шүкір, ол үшін біз­­дің имандылық ордалары – мешіттеріміз­дің есігі әрдайым ашық. Онда діни дәрістер үзбей жүргізіліп келеді. Шын мәнінде, халықты имандылыққа, тәлім-тәрбиеге, парасаттылыққа шақыратын, жамағатты рухани іліммен сусындатып, тура жолға бағыттайтын рухани орын, ол – мешіт.
Ұрпаққа имани тәрбие беру – ең алдымен ата-ананың жауапкершілігі. Алла Тағала Құран Кәрімнің «Тахрим» сүресінің 6-шы аятында: «Уа, иман келтіргендер! Өздеріңді және отбасыларыңды тозақ отынан қорғаңдар!» деп бұйырған. Имам Хәкім жеткізген риуаятта Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір хадисінде: «Балаларыңның тілін «Ләиләһә иллалламен» ашың­дар», – дейді. Ал басқа бір риуаятта: «Кісінің өз баласына әдеп үйретуі көп садақа бергенінен қайырлы» делінген (Термезириуаяты).
Исламның әрбір ғасырға да лайық­ты дін екендігін ескерсек, заманына сай салиқалы да салауатты ғұмыр ке­шу әрбір мұсылманға сын. Имандылық қазіргі заманда қатардағы мұсылман­нан бұрын ең алдымен діни қызмет­кер­лердің бойынан міндетті түрде та­бы­луы тиіс сипат.
Жаратқан Жаббар Иеміз имандылықты мызғымас рухани қазы­ғымыз еткей! Қауымымызды имандылық салтанат құрған қоғамға айналдырсын!

Сұлтаншәріп қажы Жадраев,
Т.Рысқұлов ауданының бас имамы.

Поделиться ссылкой: