Тәуелсіздік түлеткен ауыл

Қазақтың маңдайына біткен бақтың бірі – тәуелсіздік. Мұны азаттық үшін төгілген қан мен аққан тердің өтеуі деп ұғынғандықтан бабалар арманының ақиқатқа айналғанына куә болған бүгінгі ұрпақтың мақтанары да, құнттары да, қастер тұтары да тәуелсіздік болуы заңдылық.

Рас, тәуелсіздіктің алғашқы жылда­рында қиындықты еңсеру оңайға түс­кен жоқ. Жоқтықтан жаны қажыған ауыл­дықтардың туып-өскен жеріндегі қызық­ты дәуренін жұртта қалдырып, қалаға қарай жөңкіле көшкен кезі әлі көз алдымызда. Урбанизациялық үрдіс орын алған ауылдық елді мекендердің уақыт өте келе қайта түлеріне бастапқыда еш­­кім сене қоймады. Себебі КСРО дәуі­рінде орын алған қаржылық дағ­дарыс зардабы тәуелсіздігімізбен бірге есік­тен ентелей еніп, етектен алғанда ел қиын­дықты еңсеруге уақыт керек екенін екшеп жатпады.
Бүгінде жаңарып, жасарып, заман­ның биік белесінен бой көрсеткен кез келген ауылды «Тәуелсіздік туындысы» деуге толық негіз бар. Осындай тә­уел­­сіздік түлеткен ауылдардың бірі – Абай ауылы. Абай ауыл­дық округі ау­дан орталығынан бес-ақ шақы­рым қашық­тықта жатқан елді мекен. Ауылдық округ құрамында қағаз жүзін­де Ең­бекші, Көкарық атты екі елді мекен болға­нымен олар Абай ауылымен тұтас бірі­гіп кеткен. Тақырыбымызға осы ауылды арқау етуіміздің өзіндік себе­бі де бар. Өйткені, тұрғындарының ынты­­мағы, бірлігі жарасқан алдыңғы қатардағы елді мекеннің бірі саналатын Абай ауылы 2020 жылы облыстық «Үлгілі ауыл» байқауында II орын иеленген еді. 2021 жылы республикалық «Үлгілі ауыл» байқауында топ жа­рып, еліміз бойынша үздік 30 ауыл қата­рына енген болатын. Осы «Үлгілі ауылдан» академик, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Нұрлан Темірбеков, «Мемлекеттік тілдерді дамыту» қорының президенті, филология ғылымының кандидаты Азат Шауеев, философия ғылымының кандидаты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің оқытушысы Нұрбол Жетібаев секілді марқасқалар шыққан. Бокстан жасөспірім қыздар арасында әлем чемпионатының күміс жүлдегері, Қазақстан Республикасының 4 дүркін чемпионы, Қазақстан Респуб­ликасының бокстан әйелдер арасында 75 келіге дейінгі салмақта үздік үш­тік­те тұрған Дана Дидай, грек-рим күресінен Бішкек қаласында өткен Азия чемпионатында жүлделі III орын иеленген Ержет Жарылқасын да осы елді мекеннің тумасы. Ауыл әкімі Мұратбек Арыстанбековтің айтуынша, ауылда тәуелсіздік жылдарынан бері сан түрлі нысандар ашылып, олар халық игілігі үшін ырғақты жұмыс істеп келеді. Мысалы, «Аликулов и К» наубайханасы мен асхана, кірпіш құю цехы 1992 жылдардан бері бар болса, «Көлбай» жанар-жағармай құю бекеті 1998 жылдан жұмыс істей бастаған. 2012 жылы «Тері, жүн қабылдау орны», 2014 жылы «Хантай Айзат» кафе, бильярд ойнайтын орны ашылыпты. Осын­­дай нысандар қатарына биыл «Құлан профнастил» цехы, «Айсұңқар» кір­піш өндіру цехы қосылса, келер жылы макарон өнімдерін шығаратын цех іске қосылмақшы.
– Тәуелсіздіктің алғашқы жылда­рын­­да тұрғындар саны 1 500 болса, ка­зір абайлықтардың саны 2 200-ге жетті. Сол кездері округте бар-жоғы бес шаруа қожа­лық, 12 жеке кәсіпкерлік бол­са, бүгін­де 52 шаруа қожалық пен 185 жеке кәсіпкер жұмыс істеп жатыр.
Негізінде Абай ауылдық округінде ха­лық­­қа қызмет көрсететін 20 шағын және орта бизнес нысаны жұмыс істей­ді. Олардың үшеуі өнім өндіреді. Сонымен қатар 9 дүкен, 2 техника жөндеу орталығы, 2 май құю бекеті, 2 асхана бар.
Газ құбыры бізге 2003 жылы тар­тыл­са, ауыз су жүйесі 2011 жылы «Ақбұлақ» бағдарламасы арқылы кіргізілді. Мұнда 390 түтін бар. Халық саны жыл санап өсуде. Адам санына қарай ауылдың ауқымын кеңейту көзделуде.
Ауылдық округ бойынша осы жылдың өніміне 1 193 гектар күздік бидай орылып, орташа өнім 18,5 центнерден, жалпы 22070,5 тонна өнім алынды. 1 355 гектар жаздық арпа орылып, орташа өнім 18 центнер, жалпы өнім 24 390 теңге алынды. 2023 жылға 300 гектар егілген мақсары дақылы орылып, түсім 8 центнерден айналды.
Ауылдағы 6 ірі шаруа қожалық өздерінің пай үлескерлеріне 120 тонна астық өнімін таратып берді. Ауылдық округте барлығы 115,9 тонна жоңышқа, 134 тонна сабан, 546,5 тонна жем қысқы мал азығы дайындалды.
Ауылдық округ бойынша мүйізді ірі қара – 2 918, оның ішінде аналығы, яғни сиыр 1 845-ті құрайды. Уақ мал – 50 381, жылқы – 1 519, үй құсы саны – 3 429.
Қазіргі кезде ауылда мал борда­қы­лау­мен айналысатын тұрғындар саны артып келеді. Бір ғана «Сүйін» шаруа қожалығы 4 мал бордақылау алаңында 100 мүйізді ірі қара, 90 жылқы, 200 ұсақ мал, барлығы 390 мал бордақылап жатыр. 30 жылқы қымыз дайындау үшін ұсталса, басқа мал бордақылау алаңдарында 50 өгіз, 30 жылқы, 110 ұсақ мал байланған. Барлық мал борда­қылау алаңдары арқылы аптасына 6 тоннадан асатын ет дайындалады, – дейді Мұратбек Дәкенұлы.
Негізінде округке «Ауыл аманаты» жобасы келуіне байланысты осы жылы мал саны екі есеге өскенін айта кетуіміз керек. Сүт өндірісі бойынша 1 865 тонна, 2 888 жұмыртқа, 2 790 тонна ет (тірі салмақта) өндірісіне қол жеткізілген. Аталған жоба аясында 164 жеке кәсіпкерлік ашылыпты.
Ауыл­дық округтің техникалық жарақ­­тан­дырылуы да ойдағыдай жүр­­­гі­­зілуде. Ауылдық округтегі 25 трак­­тор, 6 комбайн, 15 жүк көлігі, 15 тұ­қым сепкіш, 9 соқа, 10 тырма секілді ауыл­шаруашылық техникалары бар. Ауыл халқының тұрмыстық табысын арттыруға арналған «Ауыл аманаты» бағдар­ламасы бойынша 2 трактор, 2 соқа, 1 дән сепкіш, 1 тыңайтқыш себетін техника сатып алынған екен.
– Кәсіпкер Шалқар Асанов бас­қаратын «Керең» шаруа қожалығының «Сүт тауарлы фермасын» құру жо­ба­сына 93 миллион теңгеге 140 «Семен­тал» тұқымдас құнажын сатып алып, тауарлы сүт фермасын құру үшін 263 мил­лион жеке инвестиция тартып, бүгінгі күні кешеннің құрылыс жұмыс­тарының 90 пайызы орындалды. Нәтижесінде 6 адам тұрақты жұмыспен, 5 адам уақытша жұмыспен қамтылып отыр. Ауылішілік 7 көшенің барлығы 100 пайыз асфальтталған. Ауыл тұр­ғындарының ішінде 240 зейнеткер, 102 көпбалалы ана, оның ішінде 22 «Алтын алқа», 27 «Күміс алқа» иегері бар.
Биыл 77 адам тұрақты жұмыспен, 5 өрен «Жастар тәжірибесімен», 22 адам ақылы қоғамдық жұмыспен қам­тылды. Тұрақты жұмыс орнын құру нәтижесі былтырғыға қарағанда биыл 118,5 пайызға орындалып тұр. Та­бысы кедейшілік шегіне жетпейтін 17 отбасының 106 адамына 6,4 миллион теңге мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек тағайындалып, төленді.
Абай шағын орталықты орта мек­тебінде 431 оқушы білім алып жат­са, оларға 58 мұғалім дәріс бе­реді. Ауылымыздағы дәрігерлік амбу­ла­то­рияда 11 адам қызмет етеді. Жыл ба­сы­нан бері 47 бала дүниеге келсе, 1-5 жасқа дейінгі балаларға және жаңа туған балаларға тегін дәрі-дәрмек тұрақты берілуде. Абай ауылында жас­тарға арналған 1 балалар мен жасөс­пірімдер денешынықтыру орталығы орналасқан. Осы спорт мекемесінде 1 жаттықтырушы жұмыс істейді. Спорт саласы бойынша әртүрлі үйірмелер бар.
Жалпы ауылымыздың қазіргі көз тартар келбеті мен жеткен жетістігіне, тұр­ғындардың еңбекқорлығы мен мәде­ниетіне, түзу тұрмысы мен ауыз­бір­ші­лікте күн кешуіне ауыл халқының өзі себепкер болып отыр. Тәуелсіздік жылдарынан бері Абай ауылының әлеуметтік-экономикалық дамуына, өркендеуіне осындағы және сырттағы жанашыр азаматтардың барлығы да үлес қосты деп айта аламын. Әсіресе ауылдан түлеп ұшқан танымал тұлға­лары­мыздың өнегелі өмір жолы, өрелі ісі – біз үшін мақтаныш. Біз қан­дай жетіс­тікке ие болсақ та ол бей­біт­ші­­­ліктің, тәуелсіз еліміздің арқасы. Тәуелсіздігіміздің тұғыры берік болсын! – дейді ауыл әкімі.
Абай ауылдық округі ардагерлер кеңесінің төрағасы Ерғали Утепбаев ауылда озық ұлттық дәстүрлерді жаң­ғырту бойынша бірнеше жылдан бері жұмыстар жүйелі жүргізіліп келе жатқанын айтады. Жастарға берілетін ұлттық тәрбие, отбасылық тәрбие деген мәселелерге жасы үлкендер бейжай қарамайды.
– Бізде әрбір мереке ауыл жастары үшін тәлім-тәрбиеге, өнегеге негізделіп ұйымдастырылады. Мысалы, жыл сайын ұлттық Наурыз мейрамы «Көрісу күнінен» басталып, осы ұлық мерекені ауыл болып өткізетін күнге дейін жалғасады. Осы уақытта тұрғындар тал-дарақ отырғызу, тазалау жұмыстарын атқарады. Ұлық мерекеде ауыл орта­лығына бірнеше киіз үй тігіліп, халыққа наурыз көже таратылады. Мерекелік іс-шара барысында алтыбақан тігіліп, ұлттық ойындар ойнатылады. Жасы үлкендер халыққа бата, тілек арнап, ұлттық салт-дәстүрді ауылдағы меке­мелермен көше тұрғындары кезек­тесіп сахнада көрсетеді. Ауыл өнер­паз­дары және концерт, сахналық қойы­лымдар ұсынылады. Ондай сахна­лық қойылымдар қатарында «Тұсау­кесер», «Бесікке салу» се­кілді басқа да дәстүрлі рәсімдер көрі­ніс та­бады. Ауылда «Сүйін» шаруа­шылы­ғының ұйымдастыруымен жыл сайын «Қымызмұрындық» тұрақты түр­де аталып өткізілсе, егін орағы аяқтал­­ғанда «Егін күнін» өткізу де дәстүр­ге айналған. Бұл тәуелсіз елі­міздің жас­тары салт-дәстүрден, өзге де өнегелі істер­ден, еңбекқорлық пен адалдық, тура­лықтан алшақтамасын деген ниет­тен туған іс.
Ауыл – қашанда қазақтың алтын бе­сігі, ұлттың тозбас темірқазығы. Егер ауыл ахуалы жақсарып, әлеуметтік жайы тұрғындар үшін қолайлы болса, мұны жақсылықтың нышаны, берекенің бас­тауы, жемісті жұмыстың нәтижесі деу­ге әбден болады. Ауылымызды «Ынтымағы жарасқан ауыл» деп мақта­нышпен айта аламыз. Себебі мұн­дағы жастар мен кәсіпкерлер жыл сайын тұрмысы төмен отбасыларға қар­жылай кө­мектер көрсетіп келе жатса, оның ішінде 2021 жылы құны 50 миллион тең­гені құрайтын «Әлеуметтік асхананың» құрылысы аяқталып, қолданысқа бе­рілді. Асханада ауыл тұрғындары тегін ас беру, Құран оқыту, құдайы тамақ тарату секілді тағы да басқа ас-жиындар өткізеді. Мен өз ауылымды әрқашан мақтан тұтамын, – деді қария.
Мұнда ауылдық жердегі кадр тап­шы­­лығын жою мен ауылдықтарды жұмыспен қамтуға арналған әртүрлі мемлекеттік бағдарламалар бойынша жұмыс істеп жатқан жастар жетерлік. Мәселен, бір ғана «Дипломмен – ауыл­ға!» мемлекеттік бағдарламасы ар­қылы Әсел Есімбекова ағылшын тілі пәні мұғалімі, Қымбат Сайлауова орыс тілі пәні мұғалімі, Әсем Тәжібаева жал­пы тәжірибелік дәрігер, Берік Амреев Абай ауылдық округ әкімі аппаратының бас маманы болып еңбек ету арқылы туған ауылдарының өркендеуіне үлес қосуда.
– Мен тәуелсіздік жылдарында дү­ние есігін ашқанмын. Осы ауылда туып-өсіп, білім алдым. Мен де, ме­нің ауылым да тәуелсіздікпен бір­ге бой түзеп келе жатыр десем, еш қателеспеймін. Еңбек жолымды Тараз қаласындағы жоғары оқу орнын бітір­геннен кейін аудандық жастар ресурс­тық орталығында жастар ісі жөнін­дегі инспектор болып бастадым. 2021 жылдың қараша айынан бастап ауылдық округтің жетекші маманы, 2022 жылдың наурыз айынан бастап бас маман болып жұмыс істеп келемін. Мемлекеттік қызметкер болу – зор құрмет. Сондықтан да кәсібилікпен бірге жоғары адамгершілік қасиеттерге ие болу абзал екенін түсіндім. Халық­тың сенімді өкілдері қарапайым болуға, жалпы қабылданған моральдік-әдеп­тілік нормаларын сақтауға, азамат­тармен және әріптестерімен қарым-қатынаста сыпайылық пен әдептілік танытуға тиіс екенін осы қызметтер баспалдағында жүріп бойыма сіңіре алдым. Менің мақсатым – туған ауылым­ның көркеюіне үлес қосу, – дейді Берік Үшкемпірұлы. Әрбір ауылды дамыту – мемлекет назарында. Абайлықтардың еліміз тәуелсіздік алған жылдардан бері заман ағымына ілесе алуы арқылы тәуір тұрмысқа қол жеткізуі, тұрғындардың ауызбіршілігі, табысты еңбегі өзгелерге үлгі боларлық-ақ.

Нұрым СЫРҒАБАЕВ.

Поделиться ссылкой: