ЖРВИ дегеніміз не? Тұмаудың айырмашылығы неде?

Тұмау – бұл барлық жастағы ер адамдар мен әйелдерге және балаларға әсер ететін ауыр вирустық инфекция. Тұмау эпидемиясы жыл сайын, әдетте, суық мезгілде болады. Әлемдегі жағ­дайлардың саны бойынша тұмау мен ЖРВИ бірінші орында. Жұқпалы аурулар құрылымындағы үлес салмағы 95%-ға жетеді. Тұмау мен ЖРВИ денсаулықты біртіндеп төмендетіп, адамның орташа өмір сүру ұзақтығын бірнеше жылға қысқартады. Тұмаудың ауыр ағымымен жүрек-қантамыр жүйесінің, тыныс алу органдарының, орталық жүйке жүйесінің қайтымсыз зақымдануы жиі кездеседі. Жүрек пен қан тамыр­лары ауруларын, пневмонияны, тра­хео­бронхитті, менингоэнцефалитті қоздырады. Ең көп зардап шеккендер тұмау созылмалы аурумен ауыратын егде жастағы популяциялар арасында жиналады.
Тұмау вирусы өте оңай таралады. Инфекцияның ең көп тараған жолы – ауа тамшылары. Тұрмыстық тасы­малдау жолы яғни тұр­мыстық заттар арқылы да таралуы мүмкін. Жөтелу, түш­кіру, сөйлесу кезінде науқастың немесе вирус тасымалдаушының мұрын-жұтқыншағынан патогендік микро­флорасы бар сілекей, шырыш, қақырық бөлшектері, соның ішінде тұмау вирустары шығарылады. Науқастың айналасында аэрозоль бөлшектерінің максималды концентрациясы бар лас­танған аймақ пайда болады. Олардың таралу диапазоны әдетте 2-3 миллиметрден аспайды.
Жедел респираторлық ауру (ЖРВИ) немесе жедел респираторлық вирустық инфекция (ЖРВИ) термині бір-біріне ұқсас көптеген ауруларды қамтиды. Олардың негізгі ұқсастығы берілу жолында (ауыз бен мұрын-жұтқыншақ арқылы ингаляциялық ауамен бірге ағзаға енеді) және белгілер жиынтығында: Науқаста бірнеше күн бойы дене қызуы, тамақтың қабы­нуы, жөтел, қалтырау, бұлшықет ауруы және бас ауруы байқалады. Респи­раторлық аурулардың ең көп таралған симптомы – мұрынның ағуы; ол риновирустар деп аталатын бірқатар байланысты вирустардан туындайды. Қалпына келтіру кезінде барлық осы белгілер жоғалады және ешқандай із қалдырмайды. Негізінен жедел респи­раторлық инфекциялардың қоздыр­ғыштары адамнан адамға науқастың жөтелуі немесе түшкіруі арқылы бе­рі­­леді. ЖРВИ белгілері бар басқа адаммен жақын (шамамен 1 метр қашықтықта) байланыста болатын кез келген адам инфекциялық ингаляциялық тамшылардың әсер ету қаупіне ұшырайды. Вирустар жұқтырған бетке тиген кезде денеге (көзге, мұрынға немесе ауызға) қолдар арқылы енуі мүмкін.
Тұмаудың белгілері. Тұмау күтпеген жерден пайда болады. Және бірнеше сағат ішін­де сіздің денеңізді толығымен басып алады; Тұмау температураның күрт жоғарылауымен (кейбір жағдайларда 40,5 градусқа дейін), жарыққа сезім­талдықтың жоғарылауымен, бүкіл де­неде ауырсынумен сипатталады. Тұмау ауруының алғашқы күнінде мұрынның ағуы болмайды, бұл тек осы вирусқа тән. Тұмаудың ең белсенді кезеңі аурудың үшінші немесе бесінші күнінде, ал соңғы қалпына келтіру 8-10 күнде болады. Тұмау инфек­циясы тамырларға әсер ететінін ескере отырып, дәл осы себепті қан кетулер болуы мүмкін: қызыл иек пен мұрын.
ЖРВИ белгілері. Ауру біртіндеп пайда болады және көбінесе шаршау мен вирустың сыртқы көрінісінен басталады. Мысалы мұрын­нан су ағу. Ауру белсендірілгеннен кейінгі күні құрғақ жөтел пайда болады. Ол уақыт өте келе ылғалға айналады (қақырық түсіреді).
Халық үшін тұмау мен ЖРВИ алдын алу бойынша негізгі ұсыныстар. Алдын алу шараларын қазір – жаңа коронавирустық инфекцияның панде­миясы кезінде сақтау өте маңызды. Дені сау емес болып көрінетін адамдармен тығыз байланыста болудан аулақ болы­ңыз, жылу (температура) және жөтел құбылыстарын анықтаңыз.
Адамдар көп жиналатын жерлерден аулақ болыңыз немесе адамдар көп жиналатын жерлерде болу уақытын қысқартыңыз. Ауыз бен мұрынға қол тигізбеуге тырысыңыз.
Қол гигиенасын сақтаңыз. Қолыңызды сабынмен және сумен жиі жуыңыз. Алкоголь негізіндегі қолды де­зин­фекциялау құралын қолданыңыз, әсіресе аузыңызға, мұрныңызға тиген жағдайда. Тұрғын үй-жайларға таза ауа ағынын көбейтіңіз, терезелерді мүмкіндігінше жиі ашыңыз. Науқас адаммен байланыста болған кезде маскаларды қолданыңыз. Салауатты өмір салтын ұстаныңыз, соның ішінде дұрыс ұйықтау, пайдалы тағамдарды жеу, физикалық белсенділік. Халықты профилактикалық иммундау (вакци­нация) – тұмаудың ең жақсы алдын-алу. Өз кезегінде вакцинациядан бас тартудың ең маңызды қаупі – науқас адаммен байланыста болған кезде тұмаумен ауыру мүмкіндігі. Сонымен қатар вакцинациядан өтпеген адам айналасындағылар үшін қауіпті болуы мүмкін. Өйткені ол жұқпалы аурудың ықтимал тасымалдаушысы болып табылады.
ЖРВИ белгілері бар адамдарға арналған ұсыныстар. Егер сіз өзіңізді нашар сезінсеңіз, үйде болыңыз және дәрігердің ұсыныстарын орындаңыз. Мүмкіндігінше сау адамдардан қашық­тықта болыңыз (1 метр). Дема­лыңыз және көп мөлшерде сұйықтық ішіңіз.
Жөтелгенде немесе түшкіргенде ауыз бен мұрынды орамалмен не­ме­се осы мақсатқа сай басқа мате­риалдармен жабыңыз. Бұл материалды қол­данғаннан кейін бірден тастаңыз не­месе жуыңыз. Тыныс алу жол­да­рының секрецияларымен бай­ла­ныста болғаннан кейін бірден қолы­ңызды жуыңыз. Егер сіз үйдің жал­пы аумағында басқа адамдарға жақын болсаңыз, маска кию керек. Жақындарыңыз бен достарыңызға ауру туралы хабарлаңыз.
Үйде күтім жасау бойынша ұсы­ныстар. Науқасты басқалардан кем дегенде 1 метр қашықтықта оқшау­лаңыз. Маска көмегімен науқасқа күтім жасау кезінде аузыңыз бен мұрныңызды жабыңыз. Науқаспен әр байланыста болғаннан кейін қолыңызды сабынмен және сумен мұқият жуыңыз. Отбасының әр мүшесіне бөлек сүлгілерді ұсыныңыз.
Қамқоршылардан басқа науқасқа басқа келушілер келмеуі керек. Мүмкін­дігінше үйдегі бір ересек адам ғана науқасқа күтім жасауы керек. Жүкті әйел науқасқа күтім жасаудан аулақ болуы қажет. Науқас орналасқан бөлмені үнемі желдетіп отырыңыз. Жуғыш заттарды пайдаланып, бөлмені таза ұстаңыз.
Ауру балалардың ата-аналарына арналған ұсыныстар. Егер бала ауырса, дәрігерден медициналық көмек сұра­ңыз. Медициналық көмекке мұқтаж жағдайларды қоспағанда, науқас баланы үйде қалдырыңыз. Балаңызға көп сұйықтық беріңіз (шырын, су). Балаға жайлы жағдай жасаңыз, тыныштық өте маңызды. Егер нәрестеде қызба, тамақ ауруы және дененің ауыруы болса, сіз оған науқастың жасын ескере отырып дәрігер тағайындайтын анти­пиретиктерді бере аласыз. Қолданылған майлықтарға арналған майлықтар мен себетті науқастың қолы жететін жерде ұстаңыз. Балаларға 20 секунд ішінде қолды сабынмен жиі жууға үйретіңіз. Ата-аналар да бұл процедураны орын­дауы керек. Бұл балаларға жақсы үлгі болады. Балаларды жөтелгенде майлыққа немесе қолына түш­кіру­ге үйретіңіз. Бала­ларды науқастарға 1,5-2 метрден жақындамауға үйретіңіз. Ауру балалар үйде болуы керек (мектепке дейінгі мекемелер мен мектептерге бармаңыз), сондай-ақ, олардың жағдайы жақсарғанша басқа адамдардан қашық­тықты сақтау керек. Адамдар көп жина­латын жерлерге жиі барудан аулақ болыңыз. Егер бала тұмаумен ауыратын адаммен байланыста болса, дәрігерден аурудың алдын алу үшін антивирустық дәрі-дәрмектерді қабылдау қажеттілігін сұраңыз.

С.Ускенбаев,
аудандық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы,
мемлекеттік санитариялық бас дәрігері.
А.Бейсебаева,
эпидемиологиялық бақылау бөлімінің бас маманы.

Поделиться ссылкой: